Happiness held is the seed.

Happiness shared is the flower.

ความสุขที่เก็บเอาไว้คือเมล็ด

ความสุขที่แบ่งปันคือดอกไม้ 

John Harrigan

Emperor Taizong

จักรพรรดิไท่จง แห่งราชวงศ์ถัง (Emperor Taizong of Tang)

จักรพรรดิไท่จง มีพระราชสมภพในวันที่ 28 มกราคม 598 ภายในพระราชวังชิงซาน, ในเมืองวู่กง (Wugong) ในรัฐสุ่ย (Sui China)  ปัจจุบันคือบริเวณมณฑลซานซี (Shaanxi Provicne)

พระบิดาของพระองค์คือจักรพรรดิเกาซู (Emperor Gaozu of Tang, Li Yuan, 618-626) พระนามเดิมคือ หลี่ หยวน และพระมารดาคือจักรพรรดินีไท่มู่ (太穆皇后, Empress Taimu) พระนามเดิมคือ เจ้าหญิงเต้า (竇, Duchess Dou)

ขณะที่จักรพรรดิไท่จงประสูตินั้น พระบิดายังดำรงดำแหน่งเป็นอ๋องแห่งถัง (Duke of Tang) และเป็นแม่ทัพในกองทัพสุ่ย 

จักรพรรดิไท่จงมีพระนามเดิมเมื่อแรกเกิดว่า หลี่ ชิหมิน (李世民, Li Shimin) ทรงเป็นโอรสรอง พระเชรษฐามีพระนามว่าหลี่ เจียนเชง (Li Jiancheng) และมีพี่น้องอีกอย่างน้อยสามคน คือ หลี่ หยวนบา (Li Yuanba), หลี่ หยวนจี (Li Yuanji) และ ปิงหยาง (Pingyang)

614 หลี่ ซิหมินแต่งงานกับบุตรสาวของแม่ทัพจางซึน (長孫晟, Zhangsun Sheng) ซึ่งต่อมาคือจักรพรรดินีจางซึน (長孫皇后, Empress Zhangsun) ซึ่งพระนามเดิมนั้นไม่แน่ชัด

617 หลี หยวน ก่อกบฏและได้ยึดเมืองฉางอัน เอาไว้ได้ และได้สนับสนุนเจ้าขาย หยาง หยู (Yang You) พระโอรสของจักรพรรดิหยาง ขึ้นมาเป็นจักรพรรดิกง (Emperor Gong)  โดยที่ตั้งตัวเองเป็นผู้สำเร็จราชการ

618 จักรพรรดิหยาง (Emperor Yang of Sui) ถูกสังหารในเจียงตู (江都, Jiangdu) จากการทำรัฐประหารของแม่ทัพยูเว่น ฮัวจี๋ (宇文化及, Yuwen Huaji)  และต่อมาเขาได้สถาปนาตัวเองเป็นจักรพรรดิแห่งฉู่ (Emperor of Xu)

แต่ว่าเมื่อข่าวการสวรรคตของจักรพรรดิหยางมาถึงเมืองฉางอัน (Chang’an) หลี่ หยวน จึงบังคับให้จักรพรรดิกงสละราชสมบัติ และหลี่ หยวนได้สถาปนาราชวงศ์ถังขุ้นมา โดยที่ตัวเขาเองขึ้นเป็นจักรพรรดิเกาซู แลสถาปนาราชวงศ์ถังขึ้นมา

619 ลุ๋ย อู๋โจว ((劉武周, Liu Wuzhou) ทำกองทัพขนาดใหญ่ขึ้นมาต่อต้านถัง จักรพรรดิเกาซู จึงได้สั่งให้เจ้าชาย หลี่ หยวนจี นำกองทัพออกไปต่อสู้ แต่ว่าทัพของหลี่ หยวนจีแตกพ่าย  ทำให้ต่อมาหลี่ ชิหมิน อาสานำกองทัพออกไปรบด้วยตนเอง และสามารถเอาชนะได้

621 หลี่ ซิหมิน ได้รับคำสั่งให้นำกองทัพไปปราบปรามศัตรูทางตะวันออกของเมืองลั่วหยาง (Luoyang)  หลี่ ซิหมิน จึงได้เข้ามาตั้งศูนย์บัญชาการอยู่ในลั่วหยาง และได้ใช้เมืองนี้ในการขยายฐานอำนาจของตัวเอง 

ในขณะที่หลี่ เจียนเชง พระเชรษฐาของหลี่ ซิหมิน ได้พยายามทำรัฐประหารโค่นล้มจักรพรรดิเกาซู พระบิดา แต่ว่าไม่ประสบความสำเร็จ  อย่างไรก็ตามเขาไม่ได้ถูกโทษอาญา

626 หลี่ ซิหมิน เดินทางกลับเมืองหลวง เพื่อเยี่ยมพระอนุชาสาม หลี่ หยวนจี ซึ่งได้รับบาดเจ็บจากการออกรบกับพวกเติร์ก

2 กรกฏาคม, (Xuanwu gate incident) แต่ระหว่างที่หลี่ ซิหมินอยู่ในเมืองหลวง  เจ้าชายหลี่ เจียนเชง ก็พยายามที่จะสังหารเขา เพราะกลัวว่าตนเองจะถูกแย่งตำแหน่งมงกุฏราชกุมาร  ด้วยกำลังที่มีน้อยกว่า หลี่ ซิหมิน จึงได้ยึดประตูฮวนหวู่ (Xuanwu gate) ซึ่งเป็นประตูทางเหนือของพระราชวังเอาไว้ และใช้ต่อสู้กับพระเชรษฐาและสามารถที่จะสังหารเจ้าชายหลี่ เจียนเชงลงได้ พร้อมกับพระอนุชา เจ้าชายหลี่ หยวนจี  ก่อนที่จะนำความไปกราบบังคมทูลให้จักรพรรดิเกาซูทรงทราบ

4 กันยายน, หลี่ ซินหมินขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิไท่จง โดยจักรพรรดิเกาซู ทรงสะราชสมบัติ

ซึ่งรัชสมัยของไท่จง ถูกเรียกว่ายุคจึงกวน (貞觀之治, Zhenguan era) ถูกเรียกว่าเป็นยุคสมัยแห่งอุดมคติและยุคทองของจีน เป็นรัฐบาลในอุดมคติ ที่จักรพรรดิเป็นผู้ทรงธรรม และมีอำนาจตัดสินใจอย่างเด็ดขาด โดยที่มีขุนนางที่เฉลียวฉลาดคอยถวายคำแนะนำ ซึ่งขุนนางคนสำคัญในสมัยเจินกวน อาทิ 

เว่ย เจง (魏徵,Wei Zheng) ซึ่งดำรงตำแหน่งปู๋เช่อ (僕射, Pushe) ซึ่งมีหน้าที่เทียบเท่านายกรัฐมนตรีถึง 13 ปี เขาเป็นนักปราญช์ขงจื้อ และเป็นนักประวัติศาสตร์ และยังเป็นผู้ริเริ่มให้มีการจัดทำตำราประวัติศาสตร์สุ่ย (隋书, Book of Sui

เซียว หยู (蕭瑀, Xiao Yu)

ตู้ หรูฮุ่ย (杜如晦, Du Ruhai) เขาถูกตั้งเป็น ในปี 629 แต่เสียชีวิตในปีต่อมา

ฟาง เฉียนหลิง (房玄齡, Fang Xuanling) เป็นรัฐบุรุษอีกคนหนึ่งของถัง เขาถูกต้้งเป็นปู่เช่อพร้อมๆ กับตู้ หรูฮุ่ย  เฉียนหลิงเป็นผู้ริเริ่มการทำตำราประวัติศาสต์จิ๋น (晋书, Book of Jin)

จางซุน อู๋จี้ (长孙无忌, Zhangsun Wuji) เป็นพี่ชายของจักรพรรดินีจางซึน เขาเป็นที่ปรึกษาคนหนึ่งที่จักรพรรดิไท่จงให้ความไว้วางพระทัย แต่ว่าในปี 659 ถูกกล่าวหาว่าเป็นกบฏ จนกระทั้งถูกบังคับให้ต้องฆ่าตัวตาย

627 แม่ทัพหลี ยี่ (Li Yi) ก่อกบฏขึ้นที่เมืองปิงโจว ((豳州) บริเวณมณฑลเซียนหยาง ZXianyang) ปัจจุบัน แต่ก็ถูกปราบลงได้อย่างรวดเร็ว 

630 ส่งแม่ทัพหลี่ จิง (Li Jing) ไปรบกับรัฐข่านเติร์กตะวันออก (東突厥, Eastern Turkic Khaganate) ซึ่งอยู่ทางเหนือของรัฐสุ่ย บริเวณมองโกเลียนอกและใน ซึ่งแม่ทัพหลี่ จิง สามารถรบชนะและจับตัวข่านเจียลี่ (Jiali Khan Ashina Duobi) ไว้ได้ ทำให้อาณาสุ่ยขยายตัวออกไปครอบคลุมตะวันออกและเอเชียกลาง  ซึ่งหลังจากรบชนะรัฐข่านเติร์กตะวันออกแล้ว จักรพรรดิไท่จง ก็ได้มีคำนำหน้าใหม่ว่าเป็น เทียนเคอฮั่น (天可汗, Tian Kehan) ซึ่งแปลว่าจักรพรรดิซึ่งเหมือนเทพเจ้า

631 นำระบบศักดินา (feudal) มาใช้ในประเท​ศ แต่ว่าไม่นานก็ยกเลิก

634 ไท่จงส่งกองทัพนำโดยแม่ทำหลี ยี่ไปทำสงครามกับรัฐถูยี่หวน (吐谷浑, Tuyuhun) ของข่านมูรง ฟุยัน (Busabo Khan Murong Fuyun)

635 จักรพรรดิเกาสู พระบิดาของไท่จงสวรรคต 

636 จักรพรรดินีซางซุนสวรรคต 

637 นำระบบศักดินามาใช้ใหม่อีกครั้งหนึ่ง แต่ว่าระบบก็ถูกยกเลิกไปในอีกสองปีต่อมาเพราะถูกต่อต้าน 

638 ทิเบต (Tibet) โดยจักรพรรดิกัมโป (Songtsän Gampo) ได้ส่งกองทัพมารุกรานเมืองซงโจว (Songzhou) หลังจากถูกปฏิเสธไม่ได้เจ้าหญิงของถังไปอภิเษกด้วย แต่ว่ากองทัพถังสามารถที่จะขับไล่จนทิเบตยอมถอนทหารกลับไป ซึ่งหลังจากนั้นจักรพรรดิกัมโปก็ได้ส่งสาส์นและเครื่องบรรณาการณ์มาถวายเป็นการขออภัยโทษ แต่ยังขอเจ้าหญิงถังไปอภิเษกด้วย ซึ่งไท่จงได้ตกลงมอบเจ้าหญิงเหวินนเฉิง (Princess Wencheng) ซึ่งเป็นพระญาติไปอภิเษกกับจักรพรรดิกัมโป ในปี 641

บู เช็คเทียน (Wu Zetian) ได้เป็นสนมคนหนึ่งของไท่จง

640 ปีนี้ถัง เริ่มทำสงครามกับรัฐเติร์กตะวันตก หลายรัฐบริเวณที่ราบตาริม (Tarim basil) ทางตะวันตก โดยปีนี้สามารถผนวกอาณาจักรคาราโคจา (Karakhoja) หรือเกาชาง (, Gaochang) 643 มีทูตจากอาณาจักรไบเซนไทน์ ถูกส่งมาโดยจักรพรรดิคอนสแตนส์ ที่ 2 (Constans II Pogonators) เพื่อมาเจริญสัมพันธไมตรีกับถัง 

นอกจากนั้นยังมีทูตจากหลายอาณาจักรในยุโรปและตะวันออกกลางที่ติดต่อกับจีนในช่วงนี้ ซึ่งจีนเรยกพวกเขาว่า ต้าฉิน (大秦, Daqin ) ซึ่งอาจจะหมายถึงอาณาจักรโรมัน 

643 องค์ชาย หลี่ เชงเกียน (Li Chengqian) ซึ่งเป็นมงกุฏราชกุมาร ก่อกบฏ เพราะกลัวว่าไท่จงปลดเขาจากตำแหน่ง และตั้งเจ้าชาย หลี่ ไท่ (Li Tai) ขึ้นมาแทน แต่ว่าการกบฏล้มเหลว แต่ไท่จงทรงไว้ชีวิตเจ้าชาย หลี่ เชงเกียน แต่ได้ปลดเขาจากตำแหน่ง และตั้งองค์ชายหลี จื้อ (李治, Li Zhi) เป็นมงกุฏราชกุมารแทน

644 ทำสงครามกับอาณาจักรการาชาร์ (Karashar)

645 (Goguryeo-Tang War) ไท่จงนำกองทัพถังเข้าโจมตีอาณาจักรกอกูเรีย อาณาจักรเกาหลี ซึ่งสามารถบุกไปถึงกรุงเปียงยางเมืองหลวงได้ แต่ว่าไม่สามารถที่จะทลายป้อมปราการแอนชิ (Ansi Fortress) ได้  ทำให้ถอยทัพกลับไปหลังปิดล้อมอยู่ 60 วัน 

ในขณะที่กองทัพถังออกไปทำสงครามกับกอกูเรียนั้น  อาณาจักรซีเยียนถั๋ว ()薛延陀, Xeeyantuo) นำโดยข่านบาซุโอ (Duomi Khan  Bazhuo) ได้อาศัยโอกาสเข้าโจมตีพรหมแดนของถัง ทำให้แม่ทัพเจ้า ชือหวัง (喬師望, Qiao Shiwang) นำทหารต่อสู้ และเอาชนะทหารของข่านบาซุโอได้ 

648 บุกอาณาจักรการาชาร์อีกครั้ง และครั้งนี้สามารถเอาชนะได้อย่างเด็ดขาด  นอกจากนั้นยังเอาชนะอาณาจักรคุชา (Kucha) ซึ่งอยู่ใกล้กันได้อีกด้วย

649 10 กรกฏาคม, สวรรคต ภายในพระราชวังซุยวุ่ย (翠微宮, Cuiwei Palace) ซึ่งหลังจากสวรรคตแล้วเจ้าชายหลี จื้อ ก็ขึ้นเป็นจักรพรรดิเกาจง (Emperor Gaozong)

พระศพของไท่จงถูกฝังไว้ที่สุสานเจ้าหลิง (昭陵, Zhoaling Mausoleum) ในซีอาน

Don`t copy text!