เมสรอฟ มัชตอซ (Մեսրոպ Մաշտոց)
ผู้ประดิษฐ์อักษรอาร์เมเนีย
มัชตอซ เกิดที่หมู่บ้านฮัตซิก ในจังหวัดตารอน (Hatsik village, Taron province/ ปัจจุบันอยู่ที่ Mus ในตุรกี ) ประมาณปี 361(362) บ้านของเขาอยู่ใกล้กับทะเลสาบแวน (Van lake) ครอบครัวเป็นเกษตรกร ที่มีฐานะดี
มัชตอซเริ่มเรียนหนังสือที่โรงเรียนที่ใช้ภาษากรีก ซึ่งในอาร์เมเนียเวลานั้นใช้ทั้งภาษากรีก ซีเรีย และเปอร์เซียในการสื่อสาร แต่มัชตอซนั้นไม่ได้แตกฉานในภาษากรีกนัก เขาพูดเปอร์เซียและซีเรียได้ดีกว่า
ต่อมาได้ย้ายจากตารอนไปยังเมืองหลวงเวกฮาชาพัด (Vaghashapat)
385 ทำงานให้กับราชสำนักของกษัตริย์คอสโรว ที่ 4 (King Khosrow IV) และต่อมาได้เข้าไปทำงานด้านการทหาร มีหน้าที่เป็นเสมียร
387 อาร์เมเนียส่วนใหญ่ตกเป็นเมืองขึ้นของเปอร์เซีย ในขณะที่ทางตะวันตกถูกอาณาจักรไบเซนไทน์เข้ามายึดครอง บ้านเมืองเข้าสู่ความวุ่นวาย โรงเรียนที่สอนด้วยภาษากรีกถูกสั่งปิด
อาร์เมเนียขณะนั้นแม้จะมีภาษาพูดแต่ว่าภาษาเขียนมักจะยืมอักขระของกรีก ซึเรียและเปอร์เซียมาใช้ ซึ่งมีอุปสรรคในการเทียบเสียง ภาษากรีกและซีเรียนั้นใช้กันในหมู่ของนักบวช เพราะถือเป็นภาษาจากตะวันตกที่เป็นตัวแทนของศาสนาคริสต์ แต่ว่าราชสำนักของอาร์เมเนียใช้ภาษากรีกและเปอร์เซีย ซึ่งประชาชนทั่วไปใช้กัน
392 เปลี่ยนมานับถือศาสนาคริสต์ เมสตอฟเห็นว่าการไม่มีภาษาเขียนของตัวเองที่สุดแล้วจะทำให้ความเป็นชาติหายไป นอกจากนั้นการยืมตัวอักษรของต่างชาติทำให้ยากในการแปลคัมภีร์ไบเบิ้ลและนำไปเผยแพร่ให้ประชาชนเข้าใจได้ยาก เขาจึงมีความต้องการสร้างอักขระขึ้นมา โดยได้รับคำปรึกษาจาก ซาฮัก แคโธลิคอสแห่งอาร์เมเนีย (Catholicos, Sahak Partev), เจ้าชายชาพิธ (Prince Shampith) บาทหลวงไอแซค (Patriarch Isaac)
ต่อมาจึงได้มีการประชุมสมาชิกของไซน๊อด (Synod) เกี่ยวกับความต้องการที่จะประดิษฐ์ตัวอักษาของเมสรอฟ ซึ่งที่ประชุมได้ให้การสนับสนุนแผนการดังกล่าว และกษัตริย์วีรามชาพูห์ (King Vramshapuh) ก็ให้การสนับสนุนด้วย ซึ่งกษัตริย์วีราชาพูห์ได้อ้างถึงอักษรโบราณของอาร์เมเนียว่าเคยถูกสร้างในสมัยเมโสโปเตเมีย (Mesopotamia)
เมสรอฟและนักเรียนได้รับคำสั่งจากกษัตริย์ให้เดินทางไปยังตอนเหนือของเมโสโปเตเมีย ยังเมือง เอมิ(Amid), อีเดสสา(Edessa), ซาโมสาต้า (Samosata) เพื่อค้นหาเอกสารเกี่ยวกับตัวอักษรอาร์เมเนียโบราณ , นักเรียนถูกแบ่งเป็นสองกลุ่ม โดยกลุ่มหนึ่งอยู่ในอีเดสสาเพื่อศึกษาตัวอักษรของซีเรีย และอีกกลุ่มหนึ่งเดินทางไปยังซาโมซาต้าเพื่อศึกษาอักษรกรีก
395 ออกจากงานราชการและหันมาทำหน้าที่เผยแผ่ศาสนาให้กับชาวอาร์เมเนีย
405 ระหว่างอยู่ที่อีเดสสา , ตัวอักษรอาร์เมเนียถูกประดิษฐ์ขึ้นมาสำเร็จ โดยมีทั้งหมด 36 ตัวอักขระ ซึ่งคาดว่าได้รับอิทธิพลจากอักษรกรีก เอธิโอเปีย และ ปาห์วาลิ (Pahvali)
หลังจากนั้นเขาได้เดินทางกลับมายังเมืองหลวงของอาร์เมเนีย และกษัตริย์วีรามชาพูห์ได้สั่งให้มีการสอนภาษาที่ประดิษฐ์ได้ให้กับประชาชน โดยเมสรอฟ ร่วมกับคาโธลิคอสซาฮัก ก่อตั้งโรงเรียนเวกฮาชาพัด (Vagharshapha Seminary) ซึ่งเป็นโรงเรียนระดับมัธยมปลายแห่งแรกของชาวคริสต์ในอาร์เมเนีย ซึ่งเปิดสอนจนถึงปี 510 ก่อนจะถูกปิดไปและเปิดอีกครั้งในปี 1441
ต่อมาหลังจากได้นักเรียนกลุ่มแรกๆ แล้ว พวกเขาก็กระจายออกไปยังเมืองต่างๆ เพื่อสอนหนังสือให้กับประชาชนในเมืองต่างๆ ทางตะวันออกของประเทศ
411 เมสตอฟเริ่มแปลคำภีร์ไบเบิ้ลจากต้นฉบับภาษาซีเรีย แต่ว่าเขาเห็นว่าเนื้อหาในไบเบิ้ลภาษาซีเรียไม่สมบูรณ์ เขาจึงได้เดินทางพร้อมลูกศิษย์ จอห์น (John of Egheghiatz) , วาร์ดาม (Vardam Manikonian) และโจเซฟ (Joseph of Baghin) และคนอื่นๆ เดินทางไปยังอาร์เมเนียตะวันตกเพื่อนำเอาคำภีร์ไบเบิ้ลภาษากรีกกลับมา และได้เปิดโรงเรียนสอนหนังสือด้วย แต่ระหว่างทางได้เจอกับอนาโตลี ฟลาเวียส (Anatoly Flavius) ผู้บัญชาการทหารของไบเซนไทน์ที่มาแจ้งให้เขาทราบว่าจักรพรรดิธีโอโดเซีย ที่ 2 (Byzantine Emperor Theodosius II) ไม่อนุญาตให้เขาทำกิจกรรมในอาณาจักร แต่เมสตอฟและคณะจึงได้มุ่งสู่คอนสแตนติโนเปิ้ลเพื่อพบจักรพรรดิ
ขากลับได้ทิ้งทั้งเรียนบางคนไว้ที่เมืองเมลิโต (Melito) หลังจากนั้นได้แปลคำไบเบิ้ลอีกครั้งและฉบับใหม่นี้สำเร็จในปี 434
414 กษัตริย์ วีรามชาพูห์สวรรคต ทำให้เมสรอฟสูญเสียผู้สนับสนุนหลักไป ส่วนกษัตริย์ที่มาแทนคือ Yazdegerd I Shapur จากราชวงศ์ ซัสซานิด (Sassanid monard) แต่บ้านเมืองก็เข้าสู่ความไร้เสถียรภาพ
420 จักรพรรดิธีโอโดเซีย ที่ 2 ให้อนุญาตกับเมสตอฟในการทำกิจกรรมสอนหนังสือของเขา โดยเมสตอฟได้รับแต่งตั้งเป็น Akuma
โรงเรียนภาษาอาร์เมเนียแห่งแรกในทางตะวันตกของอาร์เมเนียก่อตั้งโดยอนาโตลี ฟลาเวียส ช่วงปี 420-422
428 ตระกูลนาคาราร์ (Nakharars) ก่อกบฏ และล้มราชวงศ์อาร์ชากัวนิ (Arskakouni monarchy) โดยได้รับความช่วยเหลือจากกษัตริย์วาราคาน ที่ 5 (Varakhran V) แห่งเปอร์เซีย
เชื่อกันว่าช่วงปี 420’s เมสรอฟ เดินทางคอเคซัส และเป็นผู้ประดิษฐ์อักษสำหรับชาวอัลบาเนีย(Albania) และยังเป็นผู้สร้างตัวอักษรภาษาจอร์เจียด้วย (Georgia Iberia)
432 เมสรอฟ และคาโธลิคอสซาฮัก แปลไบเบิ้ลเสร็จ
440 17 กุมภาพันธ์ เสียชีวิต เขาถูกนำไปฝังที่โบสถ์โอชาคาน (Oshakan Churh,Oshakan)
ภายหลังเมสรอฟได้รับการแต่งตั้งให้เป็นนักบุญโดยคริสต์นิกายอาร์มาเนีย และใช้วันที่ 19 กุมภาพันธ์เป็นวันฉลองการเป็นนักบุญ